Ανοσοθεραπεία στα παιδιά: Πότε, πως, που
Στεφανάκη Ευαγγελία
Παιδίατρος – Παιδοαλλεργιολόγος
Βενιζέλειο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου
Τα αλλεργικά νοσήματα με εκδηλώσεις από το αναπνευστικό (αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα) αντιμετωπίζονται σε ένα σημαντικό βαθμό αποτελεσματικά από τις διαθέσιμες θεραπείες (αντισταμινικά, εισπνεόμενα στεροειδή κ.α) που ωστόσο δρουν μόνο συμπτωματικά. Δεν αποτελούν οριστική θεραπεία και οι ασθενείς -παιδιά και ενήλικες-συνεχόμενα ή εποχιακά κάθε χρόνο χρειάζεται να λαμβάνουν φάρμακα για να ελέγχουν τα συμπτώματα τους.
Η μόνη διαθέσιμη σήμερα θεραπεία που δρα στη ρίζα του προβλήματος και δίνει προοπτική για σημαντική βελτίωση των αλλεργικών συμπτωμάτων και ελάττωση της ανάγκης για φαρμακευτική αγωγή είναι η ανοσοθεραπεία ή πιο σωστά η θεραπεία απευαισθητοποίησης στο/α αλλεργιογόνα που συνδέονται με τα συμπτώματα των ασθενών.
Η απευαισθητοποίηση σε αλλεργιογόνο περιλαμβάνει τη σταθερή χορήγηση σταδιακά αυξανόμενης δόσης του αλλεργιογόνου μέχρι μια τελική δόση που διατηρείται για πολλά χρόνια. Η δόση μπορεί να χορηγείται είτε με ενέσιμη μορφή (υποδόρια) στο βραχίονα είτε υπογλώσσια (σταγόνες, ταμπλέτα). Οι σταδιακά αυξανόμενες δόσεις αλλεργιογόνου «εκπαιδεύουν» το ανοσοποιητικό μας σύστημα να συνηθίζει την ουσία και να αντιδράει όλο και λιγότερο με την πάροδο του χρόνου στα αλλεργιογόνα με αποτέλεσμα και την ελάττωση των συμπτωμάτων.
Η διάρκεια της θεραπείας χρειάζεται να είναι τουλάχιστον 3-5 χρόνια για να ελαττωθεί η πιθανότητα επανεμφάνισης ή επιδείνωσης των συμπτωμάτων.
Σε κάθε περίπτωση πριν τη σύσταση για έναρξη απευαισθητοποίησης, θα χρειαστεί να γίνει ειδικός αλλεργιολογικός έλεγχος. Αν βρεθεί θετικός ο έλεγχος και τα συμπτώματα σχετίζονται με το/α αλλεργιογόνο/α μπορεί να προταθεί η έναρξη θεραπείας μέχρι συνήθως 2 ή το μέγιστο 3 αλλεργιογόνα παράλληλα.
Σε αλλεργική ρινίτιδα (εποχιακή ή ολοετής) συστήνεται η έναρξη ανοσοθεραπείας
- Αν τα συμπτώματα είναι μέτρια/σοβαρά και δεν ελέγχονται ικανοποιητικά με την συμπτωματική αγωγή
- Αν υπάρχουν παρενέργειες από τη χορήγηση των φαρμάκων
- Με στόχο της ελάττωση σε βάθος χρόνου της έντασης των συμπτωμάτων και της φαρμακευτικής αγωγής και την πρόληψη της εξέλιξης σε άσθμα.
Επίσης απευαισθητοποίηση συστήνεται σε επίμονο ελεγχόμενο άσθμα με ευαισθητοποίηση στα ακάρεα της οικιακής σκόνης ως επιπρόσθετη θεραπεία.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η έναρξη ανοσοθεραπείας δε σημαίνει διακοπή της αγωγής με την οποία ρυθμίζονται κατά το δυνατόν τα συμπτώματα γιατί χρειάζεται ένα διάστημα τουλάχιστον ενός χρόνου να αποδειχθεί σταθερό αποτέλεσμα από την απευαισθητοποίηση.
Απευαισθητοποίηση γίνεται και στο δηλητήριο των υμενοπτέρων. Στα παιδιά συστήνεται για την πρόληψη μέτριων και σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων. Δε συστήνεται για μεγάλες τοπικές αντιδράσεις.
Για την τροφική αλλεργία υπάρχουν θετικά αποτελέσματα από μελέτες αλλά προς το παρόν δεν υπάρχει επίσημη δυνατότητα απευαισθητοποίησης.
Η επιλογή της μεθόδου απευαισθητοποίησης (υποδόρια ή υπογλώσσια) θα πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με τον ασθενή. Τα δεδομένα συνηγορούν στην εξίσου καλή αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας. Επίσης συνταγογραφούνται και δεν υπάρχει σημαντική διαφορά στο κόστος. Υπογλώσσια για το άσθμα μόνο η ανοσοθεραπεία στα ακάρεα είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματική. Για το δηλητήριο των υμενόπτερων δεν υπάρχει υπογλώσσια ανοσοθεραπεία.
Η υποδόρια ανοσοθεραπεία αν και γίνεται με μικρού μεγέθους βελόνα, στο βραχίονα ,με τελική συχνότητα συνήθως 1 φορά ανά μήνα δεν παύει να είναι μια ήπια επώδυνη διαδικασία που προϋποθέτει ιατρική επίσκεψη και δεν είναι θελκτική στα παιδιά. Μετά τη διενέργεια της θεραπείας ο ασθενής παραμένει για παρακολούθηση τουλάχιστον για μισή ώρα. Δεν απαιτεί όμως καθημερινή δέσμευση.
Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία είναι πιο φιλική στα παιδιά, χορηγείται συνήθως καθημερινά σπίτι και δεν απαιτεί επώδυνες επισκέψεις. Δεν είναι όμως λίγες οι φορές που είναι δύσκολο να πετύχει κανείς την απαιτούμενη συμμόρφωση.
Η πιθανότητα σοβαρής αντίδρασης και με τις δύο μορφές είναι εξαιρετικά μικρή.
Με την επιλογή του κατάλληλου ασθενή και της κατάλληλης μεθόδου με καλή συμμόρφωση σε βάθος χρόνου, μπορεί να γίνει εφικτή κλινικά σημαντική μείωση των συμπτωμάτων με βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Βιβλιογραφία
- Roberts G et al EAACI Guidelines on Allergen Immunotherapy: Allergic rhinoconjunctivitis Allergy . 2018 Apr;73(4):765-798.
- Alvaro-Lozano M et al Pediatr Allergy Immunol. 2020 May;31 Suppl 25:1-101. Sturm GJ et al EAACI guidelines on allergen immunotherapy: Hymenoptera venom allergy Allergy . 2018 Apr;73(4):744-764.
- Agache I et al EAACI Guidelines on Allergen Immunotherapy: House dust mite-driven allergic asthma Allergy . 2019 May;74(5):855-873.
- Jacobsen L et al Specific immunotherapy has long-term preventive effect of seasonal and perennial asthma: 10-year follow-up on the PAT study. Allergy.. 2007 Aug;62(8):943-8.
- https://www.aaaai.org/conditions-and-treatments/library/allergy-library/allergy-shots-(immunotherapy) αναζήτηση 30/3/21.
- https://www.allergy.org.au/patients/allergy-treatment/immunotherapy αναζήτηση 30/3/21.