Αλλεργική ρινίτιδα στα παιδιά
Νικόλαος Κίτσος
Παιδίατρος-Παιδοαλλεργιολόγος,
Εντεταλμένος Διδάσκων Παιδιατρικής Αλλεργιολογίας Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Επιστημονικά υπεύθυνος Παιδοαλλεργιολογικού ιατρείου Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Η αλλεργική ρινίτιδα αποτελεί μία από τις πιο συχνές αλλεργικές παθήσεις στα παιδιά, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής τους. Περίπου 5-10% των παιδιών σχολικής ηλικίας και 15-20% των εφήβων εμφανίζουν αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή θεραπευτική προσέγγιση είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή επιπλοκών και την αποτελεσματική διαχείριση των συμπτωμάτων.
Η σύγχρονη ταξινόμηση της αλλεργικής ρινίτιδας βασίζεται στη διάρκεια (διαλείπουσα ή επίμονη) και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων (ήπια ή μέτρια/σοβαρή). Η αξιολόγηση του ιστορικού, του περιβάλλοντος στο οποίο ζει το παιδί και η ανεύρεση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου είναι καίριας σημασίας για την αποτελεσματική θεραπεία της νόσου.
🔬 Βήμα 1: Διάγνωση Αλλεργικής Ρινίτιδας
Η διάγνωση της ΑΡ βασίζεται κατά 80% στο ιστορικό και την κλινική εικόνα.
🩺 Κλινικά Κριτήρια
✅ Ρινικά συμπτώματα (≥2):
• Φτέρνισμα (συνήθως σε παροξυσμούς)
• Διαυγής ρινόρροια
• Ρινική συμφόρηση
• Κνησμός στη μύτη, τον λαιμό ή τα μάτια
✅ Συνοδά συμπτώματα:
• Οπισθορινική καταρροή
• Δακρύρροια / επιπεφυκίτιδα
• Σκούροι κύκλοι κάτω από τα μάτια (“allergic shiners”)
• Ανοικτό στόμα κατά την αναπνοή
• Αλλεργικός χαιρετισμός (“allergic salute”)
🔍 Διαφορική Διάγνωση
📌 Ιογενής ρινίτιδα – Βραχείας διάρκειας, παχύρρευστες εκκρίσεις, πυρετός
📌 Χρόνια ρινοκολπίτιδα – Ρινική συμφόρηση >12 εβδομάδες, κεφαλαλγία
📌 Αγγειοκινητική ρινίτιδα – Χωρίς αλλεργιογόνα, επιδεινώνεται από ψύχος/έντονες οσμές
📌 Ξένο σώμα στη μύτη – Μονόπλευρη δύσοσμη ρινόρροια
🧪 Διαγνωστικές Εξετάσεις
🔹 Δερματικές δοκιμασίες νυγμού (SPT) – Καλύτερη ευαισθησία/ειδικότητα για διάγνωση αλλεργιογόνων
🔹 Ειδική IgE στον ορό – Λήψη αντιισταμινικών, σοβαρή ατοπική δερματίτιδα
🔹 Ρινοσκοπία – Υπόχρωος, οιδηματώδης βλεννογόνος
📊 Βήμα 2: Ταξινόμηση ΑΡ (ARIA Guidelines)
| Διάρκεια | Βαρύτητα | Ορισμός |
| Διαλείπουσα | Ήπια | Συμπτώματα <4 ημέρες/εβδομάδα ή <4 εβδομάδες, χωρίς επηρεασμό της ποιότητας ζωής |
| Διαλείπουσα | Μέτρια-σοβαρή | Συμπτώματα <4 ημέρες/εβδομάδα ή <4 εβδομάδες, με επηρεασμό ύπνου/δραστηριοτήτων |
| Επίμονη | Ήπια | Συμπτώματα ≥4 ημέρες/εβδομάδα και ≥4 εβδομάδες, χωρίς επηρεασμό ποιότητας ζωής |
| Επίμονη | Μέτρια-σοβαρή | Συμπτώματα ≥4 ημέρες/εβδομάδα και ≥4 εβδομάδες, με διαταραχή ύπνου, σχολικής απόδοσης |
💊 Βήμα 3: Θεραπευτική Προσέγγιση
Η επιλογή θεραπείας βασίζεται στη βαρύτητα και διάρκεια των συμπτωμάτων.
1️. Μη Φαρμακευτική Παρέμβαση (για όλες τις μορφές ΑΡ)
✅ Αποφυγή αλλεργιογόνων:
- Σκόνη: Χρήση υποαλλεργικών καλυμμάτων, καθαρισμός
- Γύρη: Κλειστά παράθυρα, πλύσιμο προσώπου/ρούχων
- Κατοικίδια: Περιορισμός πρόσβασης στο υπνοδωμάτιο
✅ Ρινοπλύσεις με φυσιολογικό ορό
2. Φαρμακευτική Αγωγή
| Κατηγορία ΑΡ | Πρώτη επιλογή | Εναλλακτικές/Προσθήκες |
| Ήπια διαλείπουσα | Αντιισταμινικά 2ης γενιάς (π.χ. σετιριζίνη, δεσλοραταδίνη) | Ρινικό αντιισταμινικό (αζελαστίνη) |
| Μέτρια-σοβαρή διαλείπουσα | Ρινικό κορτικοστεροειδές (ICS) (π.χ. φλουτικαζόνη) | Συνδυασμός με αντιισταμινικό |
| Ήπια επίμονη | ICS + ρινικά αντιισταμινικά | Ρινοπλύσεις |
| Μέτρια-σοβαρή επίμονη | ICS + LTRA (μοντελουκάστη) | Ανοσοθεραπεία (SIT) |
🔹 ICS (φλουτικαζόνη, μομεταζόνη): Πρώτης γραμμής θεραπεία για μέτρια-σοβαρή ΑΡ
🔹 LTRA (μοντελουκάστη): Προτείνεται σε ΑΡ + άσθμα
📅 Βήμα 4: Παρακολούθηση & Προσαρμογή Θεραπείας
📌 Αξιολόγηση κάθε 2-4 εβδομάδες
📉 Σταδιακή μείωση θεραπείας αν υπάρχει έλεγχος των συμπτωμάτων
📩 Παραπομπή σε παιδοαλλεργιολόγο σε επίμονα συμπτώματα ή επιδείνωση
📚 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1️⃣ Pawankar, R. et al. (2020). Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma. World Allergy Organization Journal, 13(3), 100–110.
2️⃣ Bousquet, J. et al. (2021). ARIA Guidelines Update: Allergic Rhinitis and Asthma. J Allergy Clin Immunol, 148(2), 387–403.
3️⃣ Bachert, C. et al. (2023). Advances in the diagnosis of allergic rhinitis. Allergy, 78(5), 1123–1134.
4️⃣ Pajno, G.B. et al. (2022). Sublingual immunotherapy in children. Pediatr Allergy Immunol, 33(7), 938–945.
