Ατοπική Δερματίτιδα και Διατροφή

NIKOΛΑΟΣ ΚΙΤΣΟΣ MD MSc
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ-ΠΑΙΔΟΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΟΣ, ΒΟΛΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΘΕΙΣ-ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΘΕΙΣ ΣΤΗ ΣΟΥΗΔΙΑ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΘΕΙΣ ΣΤΗ Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ
ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
nikolaoskitsos.com

Τι είναι η ατοπική δερµατίτιδα;

Η ατοπική δερµατίτιδα ανήκει στην ευρύτερη οµ άδα των ατοπικών   νοσηµάτων.  Αποτελεί
χρόνια υποτροπιάζουσα φλεγµονώδη δερµατοπάθεια. Στην ατοπική δερµατίτιδα, το άτοµο έχει αλλοιωµένο φραγµό του δέρµατος και ο κνησµός  αποτελεί σηµαντικό σύµπτωµα.

Συνδέεται µε άλλα ατοπικά νοσήµατα όπως το άσθµα, η αλλεργική ρινίτιδα και οι τροφικές αλλεργίες.
Η ατοπική δερµατίτιδα είναι µια χρόνια νόσος που προσβάλλει περίπου το 15 τοις εκατό των παιδιών στην Ευρώπη. Η συχνότητα είναι υψηλότερη στη Βόρεια Ευρώπη και χαµηλότερη στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Όπως συµβαίνει µε όλα τα ατοπικά νοσήµατα, έτσι και η ατοπική δερµατίτιδα αυξήθηκε σηµαντικά τα τελευταία 30 έτη.
Το ατοπικό δέρµα, είναι κάτι µε το οποίο κάποιος γεννιέται και τα συµπτώµατα του ατοπικού εκζέµατος εποµένως, συχνά ξεκινούν νωρίς στη ζωή. Οι περισσότεροι άνθρωποι διαγιγνώσκονται πριν από την ηλικία των έξι ετών.
Η υφή του δέρµατος είναι ανώµαλη, µε βλάβη του λιπιδικού φραγµού. Ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας αποτελεί η επαρκής και σωστή εφαρµογή τοπικού µαλακτικού,

που αποκαθιστά τον ελαττωµατικό λιπιδικό φραγµό. Τα κλινικά συµπτώµατα και η βαρύτητά τους, σε κάθε παιδί κοθορίζονται από την αλληλεπίδραση γονιδιακών, ανοσιακών και βιολογικών ανωµαλιών µε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η ύπαρξη αλλεργίας σε κάποιο αεροαλλεργιογόνο ή τροφικό αλλεργιογόνο µπορεί να προκαλέσει επιπλέον παρόξυνση της νόσου.

Η επίδραση των τροφικών αλλεργιογόνων, όπως το γάλα, το αυγό, τα δηµητριακά στη βρεφική ηλικία ή των αεροµεταφερόµενων αλλεργιογόνων, όπως τα ακάρεα και οι μύκητες στην παιδική ηλικία είναι γνωστή. Το 50 τοις εκατό των παιδιών µε ατοπική δερµατίτιδα εµφανίζουν κλινική αντιδραστικότητα σε τροφικές πρωτεϊνες. Τα βρέφη καθώς και παιδιά µε σοβαρή ατοπική δερµατίτιδα είναι πιθανότερο να εµφανίζουν αλλεργία σε κάποια τροφή. Τα πιο συχνά τροφικά αλλεργιογόνα που συσχετίζονται µε την ατοπική δερµατίτιδα είναι το γάλα, το αυγό, η σόγια και το σιτάρι.

Γιατί είναι σηµαντική η παιδοαλλεργιολογική εκτίµηση;

Ο αποκλεισµός τροφών από τη διατροφή τους ασθενούς θα πρέπει να γίνεται πάντα

µε συνεκτίµηση του αλλεργιολογικού ιστορικού, των αποτελεσµάτων των διερευνητικών τεστ όπως SPT ή RAST και εφόσον χρειάζεται από το αποτέλεσµα των δοκιµασιών πρόκλησης. Η ύπαρξη θετικού SPT ή RAST δεν έχει πάντοτε κλινική σηµασία. Εποµένως πρέπει να αποφεύγονται οι δίαιτες αποκλεισµού εάν δεν συνηγορεί το ιστορικό µε παρόξυνση των συµπτωµάτων ή εφόσον η δοκιµασία πρόκλησης είναι αρνητική.

Η ευαισθητοποίηση των παιδιών µε ατοπική δερµατίτιδα, σε τροφικά αλλεργιογόνα δεν συσχετίζεται πάντα µε τροφική αλλεργία. Η ακρίβεια των διαγνωστικών τεστ πρέπει να επιβεβαιώνεται µε δίαιτα αποκλεισµού/πρόκλησης πριν συστηθεί αποκλεισµός της τροφής από τη δίαιτα.

Μπορούν τα τρόφιµα να προκαλέσουν έκζεµα;

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν το έκζεµα: άγχος, αλλαγές θερµοκρασίας, ρύπανση, ιδρώτας, επαφή του δέρµατος µε υφάσµατα όπως το µαλλί και τροφικές αλλεργίες.

Τα βρέφη και τα µικρά παιδιά µε µέτριο έως σοβαρό έκζεµα φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο από διατροφικούς παράγοντες. Μερικοί άνθρωποι µπορεί να αντιδράσουν µε επιδείνωση µόνο του εκζέµατος, ενώ άλλοι µπορεί επίσης να έχουν άµεση αλλεργική αντίδραση. Σε περίπτωση άµεσης αντίδρασης, το παιδί πιθανότατα έχει αναπτύξει τροφική αλλεργία και είναι πολύ σηµαντικό να γίνει διερεύνηση για τροφικές αλλεργίες όπως αναφέρθηκε παραπάνω.

Τα µεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι µπορεί επίσης να παρουσιάσουν επιδείνωση του εκζέµατος όταν καταναλώνουν συγκεκριµένους τύπους τροφίµων, αλλά αυτό συµβαίνει λιγότερο συχνά.

Τρόφιµα µε αυξηµένη ισταµίνη:

Ορισµένες τροφές προκαλούν αύξηση ισταµίνης στο σώµα. Σε αυτές περιλαµβάνονται τρόφιµα όπως οι τοµάτες και τα εσπεριδοειδή. Αυτό δε σηµαίνει ότι κάποιος είναι απαραίτητα αλλεργικός σε αυτά τα τρόφιµα, αλλά µερικοί ασθενείς

µπορεί να διαπιστώσουν ότι προκαλούν ή επιδεινώνουν το έκζεµα και τα συµπτώµατά του όπως ο κνησµός, ειδικά σε περιόδους που το δέρµα δεν είναι καλά ενυδατωµένο.

Με την ατοπική δερµατίτιδα συσχετίζονται επίσης και µεµονωµένα συστατικά πολλών συσκευασµένων τροφίµων, όπως πρόσθετα και συντηρητικά (Ε-ουσίες) . Μερικά παιδιά επίσης εµφανίζουν ξηρό και ερεθισµένο δέρµα περιστοµατικά µετά από την κατανάλωση τοµάτας ή ωµών φρούτων. Αυτό συµβαίνει συνήθως επειδή το οξύ των φρούτων ερεθίζει το δέρµα και δεν αποτελεί ατοπικό έκζεµα, ούτε τροφική αλλεργία.

Συµπερασµατικά, τα παιδιά µε ατοπικό έκζεµα είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν τροφικές αλλεργίες και ορισµένα τρόφιµα φαίνεται να είναι ικανά να προκαλέσουν έκζεµα σε ορισµένα ατοπικά άτοµα. Το εάν κάποιος πρέπει να ξεκινήσει µια δίαιτα απαιτεί διεξοδική ιατρική αξιολόγηση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Eigenmann PA, Sicherer SH, Borkowski TA, Cohen BA, Sampson HA. Prevalence of IgE-mediated food allergy among children with atopic dermatitis. Pediatrics 1998; 101(3):
2. Mavroudi A, Karagiannidou A, Xinias I, et al. Assessment of IgE-mediated food allergies in children with atopic dermatitis. Allergol Immunopathol (Madr) 2016; 45(1): 77-81.
3. Kajosaari M, Saarinen UM. Prophylaxis of atopic disease by six months’ total solid food elimination. Evaluation of 135 exclusively breast-fed infants of atopic families. Acta Paediatr Scand 1983; 72(3): 411-4.
4. Fergusson DM, Horwood LJ, Shannon Early solid feeding and recurrent childhood eczema: A 10-year longitudinal study. Pediatrics 1990; 86(4): 541-6.
5. Eller E, Kjaer HF, Høst A, Andersen KE, Bindslev-Jensen C. Food allergy and food sensitization in early childhood: Results from the DARC cohort. Allergy 2009; 64(7): 1023-9.
6. Tsakok T, Marrs T, Mohsin M, et al. Does atopic dermatitis cause food allergy? A systematic J Allergy Clin Immunol 2016; 137(4): 1071-8.
7. Deckers IA, McLean S, Linssen S, Mommers M, van Schayck CP, Sheikh A. Investigating international time trends in the incidence and prevalence of atopic eczema 1990-2010: A systematic review of epidemiological studies. PLoS One 2012; 7(7):
8. Kim JP, Chao LX, Simpson EL, Silverberg JI. Persistence of atopic dermatitis (AD): A systematic review and meta-analysis. J Am Acad Dermatol 2016; 75(4): 681-7.
9. Ballardini N, Kull I, Söderhäll C, Lilja G, Wickman M, Wahlgren Eczema severity in preadolescent children and its relation to sex, filaggrin mutations, asthma, rhinitis, aggravating factors and topical treatment: A report from the BAMSE birth cohort. Br J Dermatol 2013; 168(3): 588-94.
10. Sicherer SH, Sampson HA. Food J Allergy Clin Immunol 2006; 117: S470-5.